 | ||
 |
||
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
||
 |
||
Oostelijk deel - Oneven nummers
Hieronder worden alle afzonderlijke gebouwen met de oneven huisnummers in het oostelijke deel van de Reguliersdwarsstraat besproken.
Het betreft de nummers 87 t/m 133 in het gedeelte tussen Vijzelstraat en Rembrandtplein:
De panden met oneven nummers in het
oostelijke deel van de straat
Het oostelijk deel van de Reguliersdwarsstraat in 1971
(foto: Tim Boric - klik ter vergroting)
Nr. 87
Hier zat mogelijk al sinds 1917 Piano Jazz Café De Favoriet. In de jaren '70 kwamen hier vooral veel kunstenaars en midden-dertigers op sentimental journey. De uiterst donkere inrichting verschafte een warme geborgenheid. De Favoriet bestond eind jaren '80 nog.
In oktober 1992 werd hier door Daniel Eeuwens het hiphopcafé De Duivel geopend om daarmee in een leemte te voorzien. De zaak werd meteen een succes en is bezocht door veel beroemde artiesten, zoals Cypress Hill, Funkdoobiest, The Roots, Gangstarr, Craig Mack e.v.a.
Op Koninginnedag organiseerde De Duivel van 1994 t/m 1997 de Hell's Kitchen Blockparty op een groot braakliggend terrein achter het café, dat toegankelijk was via de (inmiddels afgesloten) Sint-Pieterssteeg naast nr. 91. De vervallen gebouwen en de met prikkeldraad afgezette muren vormden een toepasselijk decor voor het hiphopfeest.
In 1997 werd op het terrein achter het café bioscoop Pathé De Munt gebouwd en gingen de Hell's Kitchen parties in 1998 en 1999 op een tour langs alle grote steden in Nederland. Vanaf 2009 werd een nieuwe serie maandelijkse Hell's Kitchen parties georganiseerd in de Sugarfactory.
In plaats van de Hell's Kitchen achter De Duivel, kwam er voortaan op Koninginnedag op vóór de zaak een straatfeest onder de naam Devil's Pie Blockparty. Aanvankelijk draaiden bekende DJ's uit de hiphopwereld vanuit de erker boven het café, later kwam er een podium ter hoogte van coffeeshop Free-I en van 2009 t/m 2013 zelfs een brugpodium over de straat.
DJ Edzon draait vanuit de erker boven De Duivel
tijdens Koninginnedag op 30 april 1998
(foto: Facebook)
Nr. 89
Hier was in 1969 het loodgietersbedrijf en technisch bureau H. Swart gevestigd. Sinds 1986 zit hier het Spaanse tapasrestaurant Castillo Tapas y Steaks.
Nr. 91
In de jaren '50 en '60 was hier een herenkapper gevestigd. Van 1966 tot 1972 zat hier uitgeverij van Thomas Rap, die vooral gespecialiseerd was in bijzondere uitgaven. Deze uitgeverij werd in 1999 overgenomen door De Bezige Bij.
Sinds de jaren '80 zit op dit adres de piercingshop Tattoo Palace, met daarboven studentenkamers.
Het oostelijke deel van de straat in 1969 met
in het midden het lage pandje van de Marathon Bar
(foto: Stadsarchief Amsterdam)
Nr. 93
Hier zat lange tijd de Marathon Bar, in een pand waarvan de bovenverdiepingen na de oorlog gesloopt zijn. Toen resteerde alleen de benedenetage nog, die via een trapje van drie treden te bereiken was.
In 1941 werd deze bar gerund door een jong homopaar uit Rotterdam. De zaak liep naar verluidt niet erg goed, waarschijnlijk mede als gevolg van de bezetting. Daar kwam bovendien bij dat de politie zeer regelmatig de persoonsgegevens van de bezoekers kwam noteren. Diverse van homoseksualiteit verdachte personen moesten daarna bij de zedenpolitie verschijnen voor een verhoor. Hierdoor kwamen er al binnen een jaar geen homo's meer in de Marathon, maar de bar zelf bestond nog in 1969.
Nadien is het pandje gesloopt en bleef hier lange tijd een gat. Tegelijk met de nummers 99-101 werd hier in 2003 een nieuw pand gebouwd met in totaal 11 appartementen. Daarbij werd de naastgelegen Sint Pieterssteeg afgesloten met een poort en kwam eronder een fietsenstalling voor de nieuwe bioscoop Pathé de Munt aan de Vijzelstraat, de derde grote bioscoop in de vroegere Duvelshoek.
Nr. 95
In de jaren '60 en '70 zat hier café De Taveerne en vervolgens de Old City Bar. Daar werden meestal door enige buitenlanders Amerikaanse liedjes gezonden. De bezoekers konden daar dan op dansen op een piepklein halfrond podiumpje, dat bedoeld leek voor een mini-floorshow. Old City Bar bestond nog in 1989.
In 1992 is dit pand gekocht door de vastgoedonderneming Vastned Retail BV, die het in 2003 volledig liet restaureren, nadat het door een brand ernstig was beschadigd. Bij de restauratie werden het dak en de voorgevel volledig gedemonteerd, gerestaureerd en weer opgebouwd.
Jarenlang was hier de kleine Minimarket Sen gevestigd, maar sinds eind 2014 zit hier een enigszins vergelijkbare avondwinkel onder de naam Liquor & More.
De nieuwbouw op de nummers 93 en 101
met op nummer 95 Minimarket Sen
Nr. 97
In de jaren '60 en '70 zat hier de Jenny Bar. Deze zaak was luchtig en vrij sober ingericht en had wisselende, even aardige als aantrekkelijke dames voor en achter de bar. In 1977 kostje een pilsje hier fl. 2,50, kleine "damesdrankjes" fl. 8,- en een fles champagne fl. 110,-. Dit aldus het Groot Amsterdams Kroegenboek uit 1977.
Later werd hier nieuwbouw gerealiseerd en kwam op dit nummer de ingang van een openbare ondergrondse fietsenstalling. Deze bevindt zich onder het grote bioscoopcomplex van Pathé de Munt, waarnaar ook de fietsenstalling de naam Bike Parking Pathé de Munt heeft.
De fietsenstalling @ Reguliersdwarsstraat 97
Nr. 99-101
In de jaren '60 woonde op nummer 101, naar verluid op een kamer op éénhoog, de schrijver Theo Kars (1940-2015), onder meer bekend van hedonistische romans als De verleider.
In de jaren '80 werden de oude pandjes op de nummers 99 t/m 103 gesloopt, waarna hier jarenlang een gat in de bebouwing achterbleef. Tesamen met het perceel op nummer 93 werd hier in 2003 nieuwbouw gerealiseerd. In opdracht van Vastned Retail BV tekende architectenbureau Archstudio daarvoor twee nieuwe panden met in totaal 11 appartementen. Deze nieuwbouw kwam in 2003 gereed. Het zijn strakke moderne gevels geworden, die echter niet uit de toon vallen, doordat zij eenzelfde geleding hebben als de oude panden.
Nr. 103
In de jaren dertig zat hier Café-Concert City-Light, dat uitgebaat werd door A. Van Inge. Vermoedelijk uit die tijd dateert het onderstaande bierviltje met een afbeelding van Gambrinus, de legendarische koning van het bier:
In een advertentie uit 1942 in De Zwarte Soldaat, een blad van de Weerafdeling van de NSB, wordt de zaak echter aangeprezen als zijnde "reeds jaren bezocht door nationaal-socialisten". Waarschijnlijk om die reden werd de naam vernederlandst naar Het Stadslicht en gold de zaak als een beruchte NSB-kroeg.
Na de oorlog werd het café overgenomen door Tonia Sluyter, weduwe van de in de oorlog omgekomen kunstenaar en verzetstrijder Henk Henriët. Met hulp van de bij haar ondergedoken jongen Herman Swalef wist de weduwe het per 21 september 1945 geopende etablissement in korte tijd zeer populair te maken. De naam van de zaak was Het Nutteloos Verzet (vermoedelijk naar een roman van E. Du Perron), maar in de volksmond sprak men kortweg van café Tonia. Op 30 oktober 1945 werd de zaak echter al weer gesloten, naar verluid omdat er onder andere elkaar kussende mannen waren aangetroffen.
De schrijver Simon Vestdijk omschreef in zijn roman Bevrijdingsfeest uit 1949 de sfeer in Het Nutteloos Verzet als volgt:
"Op de barkrukjes zaten zes meisjes te praten, terwijl het zaaltje half gevuld was met wat niet anders dan artiesten konden zijn met hun begeleidsters: een paar zware baardmannen, zeer rood van lippen en glanzend van ogen; tevreden doch flegmatieke Rodolphes die aan hun pijpen lurkten; een groepje vermoeide cabaretiers; schilders, onder wie Evert een beroemdheid herkende van zijn portret; en waarschijnlijk waren er nog wel andere kunsten vertegenwoordigd."(..) "dit alles deed eerder aan een familiereünie denken dan aan een grotestadskroeg van zekere allure."
Wat er nadien in dit pand zat is vooralsnog niet bekend. Eind jaren '80 werd het gesloopt om uiteindelijk plaats te maken voor de eerder beschreven nieuwbouw. Tegenwoordig is nummer 103 de ingang van de woningen boven het café op nummer 105.
Nr. 105
Hier zat in 1971 een café met de naam Walk Inn en in 1977 de Bar Papillon Exclusief: een "zwoelrode animeerzaak", die haar naam eer aan deed door de talloze vlinders aan het plafond en voor en achter de bar. In het Groot Amsterdams Kroegenboek uit 1977 wordt de zaak als volgt beschreven:
Achter de bar staat in het weekend een 'Liz Taylor' in de volheid van haar jeugd, die zich voor zonsondergang bezighoudt met computers. De computer is dan ook regelmatig in de war. Hier huist bovendien de Franse tegenhanger van Mae West. De vaste klanten zijn regelmatig ernstig verliefd op de meisjes die hier werken. Het rampzalige prille geluk krijgt natuurlijk pas echt gestalte wanneer de champagnekurken de vlinders bestoken voor het bescheiden bedrag van fl. 120,- per forse fles.
Deze zaak werd in 1984 overgenomen door nieuwe eigenaars, die er, onder behoud van de naam Papillon, een "jolig gemengde homobar" van maakten. Ook de vuurrode muurbekleding van de vorige zaak werd intact gelaten, maar of de vlinders bewaard bleven is niet bekend. Papillon bestond nog in 1989. Later zater hier ook nog café Durango en café The Dreamer.
In 1996 zat er weer een gewoon café onder de naam Effe na de Klote en wat later werd het een eetcafé met een art deco-achtige inrichting. Die laatste zaak werd in 2006 onder een jonge nieuwe eigenaar wederom een homocafé. Daarbij werd de inrichting en de naam Café 't Leeuwtje aangehouden.
De eigenaar maakte hier het enige homocafé van waar ruim 30 soorten speciaalbier te verkrijgen waren. 't Leeuwtje werd bovendien stamcafé voor het homosmaldeel van de hoofdstedelijke VVD. Vanwege financiële problemen werd Café 't Leeuwtje, ruim 3 jaar na de opening, met ingang van 11 maart 2010 gesloten.
Café 't Leeuwtje bij het halfjarig bestaan
De zaak werd overgenomen en ging eind april 2010 weer open en vrijwel direct kwam ook het oude publiek terug. Binnen jaar sloot de zaak echter opnieuw, om korte tijd later, in mei 2011 door wederom een nieuwe eigenaar heropend te worden onder de naam 't Dwarsliggertje.
Dit café sloot in november 2018, aanvankelijk tijdelijk ter herstel van de fundering, maar in de loop van 2019 kwam er een geheel nieuw interieur in en werd duidelijk dat 't Dwarsliggertje niet zou terugkeren.
Mede door de coronacrisis stond de zaak langere tijd leeg, totdat hier op 1 maart 2022 de Zuid-Amerikaanse bar Bacán opende.
Nr. 107
In 1969 was hier nog de kapper Christian Pleijzier Coiffeures gevestigd. Twee jaar later zat hier de seksshop van Hans Hartog, die eerst Eros en later Christine le Duc heette, genoemd naar zijn vrouw Christine Hartog.* Hij bouwde deze winkel uit tot een gelijknamige keten van erotiekwinkels met vestigingen door heel Nederland. Nog in 1991 werd Christine le Duc op deze locatie vermeld.
Waarschijnlijk woonde boven deze winkel van 1979-1980 de bekende tattookoning Henk Schiffmacher, die wat later ook regelmatig in discotheek Richter in het andere deel van de straat kwam. In Het Parool zei Schiffmacher in 2009 over zijn woning in de Reguliersdwarsstraat:
Daar tegenover zat toen nog een beroemde nachtclub met animeerdames en Thaise bands, die daar optraden. Het had zo'n Fransige naam. Mijn buren klaagden altijd dat het bij mij zo stonk, maar dat bleek niet bij mij vandaan te komen. De onderbuurman was al een half jaar dood.
Sinds begin jaren '90 zat in het winkelpanzat La Caupain nagelstudio en hairstyling. Deze zaak verliet het pand per 1 januari 2011 wegens dreigend instortingsgevaar van de vloer. Na een renovatie zit hier tegenwoordig de Chinese massagesalon The Sun.
Het oostelijk deel van de Reguliersdwarsstraat in 1971
(foto: J.M. Arsath Ro'is/Stadsarchief Amsterdam - klik ter vergroting)
Nr. 109-115
De vroegere panden op deze plek zijn rond 1918 gesloopt om plaats te maken voor het Tuschinski Theater, dat het hele huizenblok tussen de Reguliersbreestraat en de Reguliersdwarsstraat besloeg. Sinds de opening van deze bijzondere bioscoop in 1921, beheerst de enorme hoge blinde achtergevel ervan het straatbeeld van de oostelijke Reguliersdwarsstraat.
Nr. 117-119
Op deze hoek van de Reguliersdwarsstraat met de Schapensteeg stond een dubbel hoekpand uit 1642, dat later een classicistische gevelversiering kreeg. Gezien de constructie met twee dwarsdaken evenwijdig aan de Reguliersdwarsstraat, is het mogelijk gebouwd als stalling of koetshuis, zoals zoveel panden in de straat. Later zaten er werkplaatsen met woningen erboven:
De vroegere panden op nrs. 117-119 als onderdeel
van het Bioscope Theater van F.A Nöggerath (1919)
(foto: Stadsarchief Amsterdam)
Vanaf 1907 was dit pand, blijkens het opschrift, in gebruik bij het Bioscope Theater van de Nederlandse filmpionier Franz Anton Nöggerath sr, dat gevestigd was aan de Reguliersbreestraat nr. 34 en helemaal doorliep totaan dit pand.
Nöggerath, zoals die wat later officieel heette, was de eerste permanente bioscoop van ons land. De exploitatie ervan werd in 1925/'26 overgenomen door Van Royen en uiteindelijk werd het een seksbioscoop die in de volksmond bekend kwam te staan als "de Neuk". In 1983 werd het een onderdeel van het naastgelegen Tuschinski.
Het oude pand aan de Reguliersdwarsstraat, dat precies in een hoek tussen deze twee grote bioscoopgebouwen was komen te liggen, werd rond 5 mei 1945 gesloopt. In plaats daarvan kwam toen een gebouwtje zonder verdiepingen, dat aanvankelijk dienst deed als garage en waar vanaf 1986 restaurant Bangkok in zat.
Bangkok was destijds het tweede Thaise restaurant in Nederland. In 2000 werd voor dit restaurant een nieuw pand met vier appartementen erboven gebouwd. In september 2016 openden de eigenaren van Bangkok aan het Rokin 93 een tweede zaak onder de naam Adam & Siam.
De nieuwbouw met restaurant Bangkok
en links de achtergevel van Tuschinski
Hiertussen: Schapensteeg
Nr. 121
In de jaren 1860 zat hier een bakker. De pak- en graanzolder werd in 1867 omgebouwd tot woning voor de bakkersknecht. In 1917 was er een groente- en fruitwinkel in dit pandje gevestigd en die bestemming had het in 1960 nog steeds. In 1991 zat hier Stenenwinkel Pebble voor edelstenen, mineralen en sieraden. Medio 2006 kwam hier de Special Tea teastore, maar de winkel schijnt nooit alszodanig gebruikt te zijn en stond nadien jarenlang leeg.
Interieur van nummer 121 tijdens de verkoop in 2006
Op 18 november 2010 werd in dit pandje het kantoor geopend van de stichting ProGay, die onder meer de jaarlijkse Gay Pride en Pink Christmas organiseert. Eind november 2012 verruilde ProGay deze locatie voor een nieuwe kantoorruimte aan de Korte Leidsedwarsstraat 12.
Het kantoor van ProGay in 2010
(foto: www.ProGay.nl)
Na bijna 2,5 jaar leegstand kwam hier in 2015 een winkel voor gezonde sapjes en hapjes onder de naam Juice to Boost, die in april 2018 werd opgevolgd door Coco's Corner Shop, eveneens met allerhande gezonde producten, maar dan met een Australische twist.
Nr. 123-125
Blijkens een tekening uit 1926 zat hier toendertijd de Mignon Bar. Vanaf begin jaren '50 zat in dit pand Place Pigalle. Dit in Parijse sfeer ingerichte café was zowel voor Amsterdammers als provincialen een geliefde gelegenheid was voor een humoristisch en muzikaal avondje uit. Eind jaren '80 bestond Place Pigalle waarschijnlijk nog. In 1989 zat in dit pand de topless-bar Tiffany, die in februari 1991 heropend werd. Daarna kwam hier de Special Tea Loungebar. Dit was een kleine, maar toch ruime en modern ingerichte loungebar waar bovendien speciale theesoorten verkrijgbaar waren. De Special Tea Loungebar sloot in juni 2009.
In december van dat jaar opende de eigenaar van de twee nummers verderop gelegen Reality Bar hier de eerste bar voor zwarte lesbiënnes onder de naam Reality Girlz. Deze werd gepresenteerd als de eerste "Black & White Lesbian Bar" in Europa, maar kwam niet goed van de grond en was tegen het eind van 2010 al weer geruisloos gesloten.
De horecaruimte werd in november 2013 weer in gebruik genomen, nu onder de naam Kalinka. Het zo kenmerkende uithangbord met de Eiffeltoren, dat nog altijd aan de gevel van dit pand hing, werd toen echter verwijderd.
Kalinka richtte zich aanvankelijk op een Russisch georienteerd publiek, maar dat werd geen succes, waarna de zaak in juli 2014 werd omgevormd tot de eerste club speciaal voor transgenders in Nederland. Deze hield het echter ook niet langer dan een half jaar vol, waarna het geruisloos een waterpijpbar werd.
In het voorjaar van 2016 werd deze zaak omgevormd tot een snackbar annex eetcafé onder de naam Squad Bar, die echter nog geen half jaar later al weer werd verbouwd tot een klein Argentijnse grillrestaurant genaamd Tango.
Nr. 127
Volgens een tekening uit 1926 zat hier toendertijd de Olympia Bar. Tegenwoordig is dit pand bij bekende Eetsalon Van Dobben in de achterliggende Korte Reguliersdwarsstraat nr. 5 getrokken.
Nr. 129
In de jaren '70 was hier La Reserve gevestigd, een gedistingeerd café, waarvan het plafond echter gemaskeerd was door een groot donker zeil. Dat scheen bedoeld ter verhoging van de intimiteit van deze overigens licht ingerichte zaak. In vitrines langs de wand stond een enorme collectie glazen voor alle dranken van alle denkbare merken.
Sinds 1996 is het de Reality Bar, het enige café speciaal gericht op homo's met een Latijns-Amerikaanse achtergrond.
Het oostelijke deel van de Reguliersdwarsstraat in 1972,
met geheel rechts het vroegere homocafé 't Toplicht
(foto: Bert Verhoeff/Anefo - klik ter vergroting)
met geheel rechts het vroegere homocafé 't Toplicht
(foto: Bert Verhoeff/Anefo - klik ter vergroting)
Nr. 131
Rond 1900 was hier en in het naastgelegen pand op nummer 133 de smederij van dhr. P.G.A. Hendrix. Van 1968 tot 1975 was in dit pand het gemengde homocafé 't Toplicht gevestigd. Dit werd gerund door twee vrienden die hadden gevaren, waardoor er ook veel zeelui kwamen.
Na 1975 werd de zaak onder dezelfde naam voortgezet als gewoon café. Daarbij bleef kennelijk ook de inrichting, met versierd met talrijke bootjes, boeien, boordlampen en patrijspoorten, gehandhaafd. Er kwamen toen veel groepjes twintigers, hoogstwaarschijnlijk Rembrandtpleinpubliek.
In 1999 zat hier nachtclub(?) No Limits. Sinds het jaar 2000 is hier het Japanse sushirestaurant Tomo Sushi gevestigd.
Nr. 133
Rond 1900 was hier en in het naastgelegen pand op nummer 131 de smederij van dhr. P.G.A. Hendrix, die in 1912 overleed. Volgens de overlevering zou in deze smederij gewerkt zijn aan het hek van het Vondelpark.
Korte Reguliersdwarsstraat
Totaan de stadsuitbreiding van 1665 liep de Regulierdwarsstraat niet, zoals nu rechtdoor naar het Rembrandtplein, maar volgde het verloop van de huidige Korte Reguliersdwarsstraat.
De Korte Reguliersdwarsstraat is nadien nauw met de Reguliersdwarsstraat verbonden gebleven: als doorgangsroute naar het Rembrandtplein, maar ook voor wat betreft de homohoreca:
Nr. 6
Hier zat Café 't Pandje, een bruin café dat al in 1977 voor 80% bezocht werd door "homofielen, die allemaal goed bevriend zijn met de inwonende geruisloze zwarte bouvier", aldus het Groot Amsterdams Kroegenboek. Er kwam een heel divers publiek, uiteenlopend van rasechte Amsterdammers tot relnichten, discomeiden en als "bouwdozen" omschreven transseksuelen.
Advertentie van homocafé 't Pandje
(uit: Man to Man Guide 1982)
De ongedwongen vrolijkheid kwam destijds tot een hoogtepunt wanneer op de weekendavonden klanten zelf de microfoon ter hand namen en Amsterdamse liedjes ten gehore brachten. 't Pandje stond nog vermeld in de Spartacus International Gay Guide 1991/'92, nadien was het een zaak waar regulier publiek met de live muziek kon meezingen. Later zat hier zo'n 10 jaar lang Café Sientje, dat begin 2021 als gevolg van de coronacrisis zijn deuren sloot.
Het pandje werd toen overgenomen door de eigenaren van homocafé FAME aan de Amstel 50, dat per 1 november 2021 dicht moest. Zij maakten hier na 30 jaar weer een gaybar van, deze keer onder de naam Pikketanussie, die op 26 januari 2022 open ging. Sinds de zomer van 2023 presenteert Pikketanussie zich echter niet meer als gaybar.
Nr. 10
Hier zat al in 1977 de Favourite Tavern, die een jaar later al te boek was komen te staan als homocafé. Het was een degelijke zaak zonder veel poespas in de sfeer van de café's rondom Amstel en Rembrandtplein. Er was een klein dansvloertje waarop zo nu en dan een travestie-optreden plaatsvond.
De Favourite Tavern werd nog vermeld in de Spartacus International Gay Guide 1991/'92 maar in december 1991 was de zaak al overgenomen door de volkszanger Peter Beense en omgedoopt tot Café Peter Beense. In januari 2015 verkocht hij de zaak, die vervolgens de naam café 't Steegje kreeg.
Advertentie van de Favourite Tavern uit 1984
(uit de gids "Amsterdam in je kontzak")

