 | ||
 |
||
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
||
 |
||
Fokke IJsinga
Geboren in Ulrum in 1936
Overleden in Amsterdam in 2022 (86 jr.)
& Frits Blaauw
Geboren in Zaandam in 1938
Overleden in Amsterdam in 2015 (76 jr.)
Met Coffeeshop Downtown begonnen Fokke en Frits de eerste openlijke trendy homozaak van de Reguliersdwarsstraat en zetten daarmee de toon voor de toekomst van de straat.
bijgewerkt: 03-04-2024
Fokke IJsingaFokke werd geboren in 1936 in het Groningse plaatsje Ulrum. Na een tijdje bij de kantoorartikelenfirma Ahrend in Groningen te hebben gewerkt, wilde hij op 20-jarige leeftijd naar Amsterdam. Hij ging daar solliciteren en kreeg een kantoorbaan.
Komend uit zijn werk stond hij in 1961 een keer bij een tramhalte te wachten, toen hij door Frits Blaauw een lift met diens auto kreeg aangeboden.
Fokke nam de lift aan en Frits was zich op dat moment nog niet bewust van zijn homo-zijn, en is sindsdien niet meer van Fokke's zijde geweken. Een jaar later gingen ze ook samenwonen en zodoende zijn ze uiteindelijk meer dan 50 jaar bij elkaar gebleven!
Ander werk
Toen echter op zijn werk uitkwam dat Fokke homo was, werd hij ontslagen. Hij wilde zich daar niet zomaar bij neerleggen en vocht het ontslag aan, dat daarop inderdaad werd afgewezen. Hoewel Fokke dus kon blijven, besloot hij toen vrijwillig ontslag te nemen.
Frits adviseerde hem om eens heel ander werk te gaan doen, om te kijken wat hij nou echt leuk vond. Fokke nam toen een baan als verkoper in de herenmodezaak SIR en dat beviel hem erg goed. Wat later ging Frits bij een ander filiaal van dezelfde onderneming werken.
Toen de eigenaar van deze kledingzaken er mee wilde stoppen, konden Fokke en Frits de onderneming overnemen, maar de prijs was dermate hoog, dat ze dachten: "voor dat geld kunnen we het ook zelf". Ze hadden nu immers de nodige ervaring. Er moest alleen nog een geschikt pand gevonden worden...
Frits BlaauwFrits werd geboren in 1938 in Zaandam, maar verhuisde met zijn ouders op een gegeven moment naar Santpoort. Vandaaruit ging hij werken in Amsterdam, bij de interne accountantsafdeling van Van Gelder Papier. Bovendien volgde hij in Amsterdam aan de avondschool de opleiding tot accountant. Het was op weg van deze avondschool dat hij Fokke de eerdergenoemde lift aanbood.
Toen Frits later was gaan werken bij een filiaal van SIR op een hoek van de Vijzelstraat, liep hij na zijn werk door de Reguliersdwarsstraat richting de Raadhuisstraat, waar het filiaal was waar Fokke in de winkel stond.
Het was tijdens zo'n wandeling door deze straat dat hij ergens in 1968 zag dat het monumentale pandje op nummer 31 te huur stond. Hij dacht: "nou dat zullen ze weten ook" en stapte naar de eigenaar, de stichting Diogenes.
Tegenslagen
Samen met Fokke wilde hij de winkelruimte graag huren voor hun eigen kledingzaakje. Maar dat zou nog even op zich laten wachten, want het pand werd door de stichting gerestaureerd en stond nog helemaal in de steigers. Het zou nog zo'n twee jaar duren voordat dat voltooid was.
Ook over de huurprijs moest Frits nog onderhandelen. Aanvankelijk was sprake van 280 gulden per maand en het kwam vervolgens uit op 400 gulden per maand. Vanwege de hoge restauratiekosten trok stichting Diogenes dat vlak voor de overdracht nog eens op tot 700 gulden. Een andere tegenslag was dat er volgens de strenge richtlijnen van de stichting geen kledingboetiek in mocht komen. Het pand moest een culturele bestemming krijgen.
DowntownFrits kwam toen met het idee om er dan maar een coffeeshop in de letterlijke zin des woords te beginnen. Het werd de derde espressobar in Amsterdam.
Als naam voor hun nieuwe zaak kozen ze Downtown, ontleend aan een advertentie die ze gezien hadden voor een discoclub in Los Angeles. Zo was Coffeeshop Downtown een feit. Fokke en Frits openden hun zaak op 28 april 1970, net vóór Koninginnedag.
Dat ze beiden nog helemaal geen horeca-ervaring hadden zou geen groot probleem blijken. Fokke ging de koffie doen en Frits bakte zondags appeltaarten naar recept van zijn moeder. Vooral deze appeltaarten zouden legendarisch worden.
Een espressobar leek een goed idee vanwege het feit dat er toen in de Reguliersdwarsstraat nog veel kantoren van banken en verzekeringsmaatschappijen waren. Zo zat Delta Lloyd pal tegenover Downtown. Maar omdat er een homostel achter de bar stond durfde veel kantoorpersoneel er toch niet naar binnen te gaan, zo in het zicht van hun collega's.
Gay
Aanvankelijk liep de zaak daarom ook nog niet heel goed en hield Frits voor de zekerheid nog een kantoorbaan aan. Na werktijd kwam hij dan wel naar de coffeeshop om Fokke te helpen. Maar omdat ze beide bekende gezichten waren in de Amsterdamse gayscene, kwamen er langzaam maar zeker steeds meer homo's in de zaak.
Op die manier was Downtown na twee jaar helemaal gay en een groot succes geworden. Frits stopte toen ook met zijn kantoorbaan om volledig in de coffeeshop te kunnen meewerken:
Frits Blaauw en Fokke IJsinga in Downtown, begin jaren '70
(foto: Downtown Magazine Jubileumuitgave)
Met hun moderne en open zaak trokken Fokke en Frits vooral veel yuppen en tweeverdieners. Niet alleen homo's overigens, want er kwamen net zo goed vrouwen en trendy hetero's. Ook Frits' moeder kwam regelmatig langs. Het was precies dit gemengde publiek dat sindsdien kenmerkend zou worden voor de Reguliersdwarsstraat.
Als eerste openlijke dagzaak voor homo's werd Downtown ook populair bij toeristen. Er was toendertijd nog maar weinig informatie over de Amsterdamse gayscene en Fokke en Frits wezen bezoekers dan altijd graag de weg en schreven de leukste adresjes voor hen op.
Fokke IJsinga en Frits Blaauw in Downtown, begin jaren '70
(foto: Downtown Magazine Jubileumuitgave)
Net zoals eerder Frits Blaauw, liep een aantal jaar later ook Frans Monsma regelmatig door de Reguliersdwarsstraat langs wat inmiddels Coffeeshop Downtown geworden was. Na vele vergeefse pogingen wist Fokke hem een keer naar binnen te lokken, hij werd er stamgast en zou later zelfs de zaak overnemen.
Fokke en Frits besloten in 1975 dat het na 5 jaar Downtown mooi geweest was en tijd werd voor iets anders. Frans Monsma had de zaak toen al wel willen overnemen, maar hij had daar nog niet genoeg geld voor. Zijn tijd kwam nog. De coffeeshop werd uiteindelijk verkocht aan Jan en Ed van Zeezicht in Zandvoort.
Vooral Fokke had, hoewel hij geheel achter het besluit stond, toch wel een gevoel van spijt over verkoop en wilde daarom het eerste half jaar liever niet door de Reguliersdwarsstraat lopen.
Discotheek FF
Na de verkoop van Downtown begonnen Fokke en Frits een discotheek onder de naam (Cave) FF. Deze was gevestigd in een kelder aan de Prinsengracht 472. Aanvankelijk was het bedoeld als homodiscotheek en hielden ze de deur dicht en stond er een portier bij. Op die manier liep de zaak echter helemaal niet. Fokke zei toen: "Open die deuren, laat maar zien wie we zijn!"
Dat bleek wederom een goede keus, want in een mum van tijd werd de disco razend populair bij de schooljeugd. FF werd een begrip en er werden zelfs opnames gemaakt voor een jeugdprogramma op tv. De jeugd kwam zo van 20.00 tot 23.00 uur en daarna kwamen van 23.00 tot 4.00 uur de wat ouderen, waardoor de zaak uitstekend liep.
Discotheek Cave FF (1975-1980) aan de Prinsengracht 472
(foto: Stadsarchief Amsterdam, jaartal onbekend)
Het interieur van discotheek FF was ontworpen door de ex-vriend van Fokke, die ook het interieur van Downtown ontworpen had. Evenals de coffeeshop was ook de disco heel modern ingericht. Er was weer een vuurrode bar, maar de rest was helemaal in mooi donkerblauw uitgevoerd. Frits zorgde in FF voor de muziek en Fokke deed de bediening.
Nadien
Een paar jaar later namen ze bovendien homocafé Club Lord in de Kerkstraat 51 erbij. In 1980 was ook dit allemaal mooi geweest en verkochten ze de Lord en de FF weer. Deze laatste zaak is onder verschillende namen steeds een dansclub gebleven, tegenwoordig onder de naam Rockclub Cave.
Fokke en Frits zelf vertrokken in 1980 naar Portugal, waar ze zaken in onroerend goed deden. In 1996 keerden ze weer terug naar Nederland, waar Fokke part-time in een kledingzaak ging werken en Frits office manager werd bij een bedrijf op Schiphol. Ze woonden in een straatje bij de Kalverstraat.
In 2010 waren Fokke en Frits aanwezig op de Roze Filmdagen, waar de premiere plaatsvond van Oud & Out, een documentaire van Menne Vellinga, waarin 10 oudere homoseksuele mannen worden geïnterviewd over diverse aspecten van hun leven. Fokke was één van hen en vertelt onder meer over de opening van Coffeeshop Downtown:
fragment uit de documentaire Oud & Out
(video: Menne Vellinga, 2010)
Een kort interview met Fokke en Frits verscheen in de editie van januari/februari 2015 van de gay glossy Winq|GayKrant, in een rubriek over ouder wordende homomannen. Hierin zei Frits onder meer:
"De homorechten en de openheid van deze tijd zijn natuurlijk geweldig. Maar dat stiekeme en vloeibare van vroeger had ook wel wat geils. Dat computergedoe van nu is zo spanningsloos"
Vlak na het verschijnen van dit interview overleed Frits Blaauw, op 11 januari 2015 in de leeftijd van 76 jaar.
Fokke IJsinga overleed ruim zeven jaar later, op 8 september 2022, 86 jaar oud.
Artikelen
- Antoon van Olderen, Geen gordijnen voor de ramen, maar wel veel appeltaarten, in: Downtown Magazine - Jubileumuitgave 30 jaar Coffeeshop Downtown, Amsterdam 2000, p. 5-9.
- Patrick Meershoek, Alle dagen feest, in: PS van de Week, 25 juli 2009, p. 8-15.

