Guus Silverentand
Geboren in Geleen op 29 augustus 1948
Overleden in Amsterdam op 18 november 1988 (40 jr.)
Samen met Frans Monsma heeft Guus Silverentand de Reguliersdwarsstraat begin jaren '80 tot een bruisend homo-uitgaanscentrum gemaakt.
bijgewerkt: 11-02-2019
Guus in 1980
|
Limburg
Guus Silverentand werd in 1949 in het Limburgse Geleen geboren als jongste zoon uit een keurige katholieke middenstandsfamilie. Zijn vader was werkzaam bij de toenmalige Staatsmijnen en zijn moeder zat voor de VVD eerst in de gemeenteraad en later in de Europese Vrouwenraad.
Het paste dan ook niet echt in dit plaatje dat hun zoon homo bleek te zijn. Het werd verzwegen en als het ging om zijn latere partners, werd gedaan alsof die eenvoudigweg niet bestonden. Toen Guus in Amsterdam werkte kwam zijn moeder hem wel met enige regelmaat bezoeken, in haar eentje, chique gekleed. Samen aten ze dan bij de Oesterbar, wisselden verhalen uit, maar eenmaal thuis vertelde ze hier niets over.
Mondain
Nadat de mavo geen succes werd ging Guus vervroegd naar de kelnersvakschool in Maastricht. Hier bleek zijn talent te liggen en hij begon zijn loopbaan bij het sjieke hotel-restaurant Du Casque aan het Vrijthof.
Vervolgens ging hij naar Cannes aan de Côte d'Azur, waar hij werkte in het prestigieuze Hotel Majestic. Daar kwamen regelmatig vele beroemdheden, waaronder ook Romy Schneider, beroemd geworden door haar rol als keizerin Sissi. Met haar heeft Guus nog op de foto gestaan.
In deze chique omgeving leerde Guus de etiquetteregels en omgangsvormen die hoorden bij een mondaine levensstijl. Geheel in deze stijl werd hij zelf ook wel bij zijn officiële voornaam Gustave genoemd. Ook in Cannes moest een jeugdvriendin wijken voor zijn eerste grote liefde, Jean Charles. Dit maakte zijn familie duidelijk dat Guus op jongens viel.
Hotel Majestic in Cannes
Amsterdam
In 1971 kwam Guus weer terug naar Nederland en ging hij werken als food & beverage manager in het Okura Hotel in Amsterdam. Hier genoot hij van de vrijheid en leerde hij
Gerritjan Deunk kennen, met wie hij niet veel later ging samenwonen in de Tweede Van der Helststraat.
Deze woning lag pal achter het Okura en dat bood soms leuke mogelijkheden: bijvoorbeeld wanneer Guus met oud-en-nieuw moest werken, kon hij om middernacht naar een hotelkamer gaan en door daar het licht aan en uit te doen, zijn vriend Gerritjan een gelukkig nieuwjaar wensen, die dit dan van hun huis uit op dezelfde manier kon beantwoorden.
Enthousiast
Guus en Gerritjan waren in de Amsterdamse gayscene een droompaar: niet alleen het feit dat ze in die tijd al zo jong samenwoonden, maar ook zagen ze er beiden goed uit, kleedden zich aantrekkelijk, hadden zeer veel flair en waren enthousiast en pakten van alles aan.
Ook nadat zij in 1981/'82 uit elkaar waren gegaan, bleven ze hele goede vrienden, mede omdat ze beide inmiddels intensief betrokken waren bij het homohorecagebeuren in de Reguliersdwarsstraat.
Coffeeshop Downtown
Dit was begonnen nadat Guus tijdens het uitgaan in de Amsterdamse gayscene Frans Monsma had leren kennen, die eveneens in de horeca werkte. Beiden hadden een korte relatie en bleven daarna goede vrienden. Frans wilde wel een eigen zaakje hebben en had zijn oog laten vallen op
Coffeeshop Downtown in de Reguliersdwarsstraat. Omdat hij hier niet alleen aan wilde beginnen, vroeg hij of Guus zijn compagnon wilde worden.
Guus twijfelde aanvankelijk, maar ging toch accoord en zodoende konden ze per 1 december 1979 de kleine, maar populaire en goedlopende zaak overnemen. Voor Guus en Frans was heel belangrijk dat Downtown een openlijke homozaak was: iedereen moest hier vrijelijk in en uit kunnen lopen, het moest een soort huiskamer zijn, waar iedereen zich kon thuisvoelen.
Guus Silverentand en Frans Monsma (2e en 3e van links)
staande voor Coffeeshop Downtown, mei 1980
(foto: Studio FSR/Riejo)
Plannen
Energiek als hij was, had Guus tal van ideeën voor hun nieuwe zaak. In elk geval moest het open zijn: geen gordijnen voor de ramen of een portier achter de deur, zoals tot dan toe in de homohoreca regel was. Iedereen moest er in en uit kunnen lopen.
Maar hij had nog veel grootsere plannen: zo wilde hij een hele keten van Coffeeshops zoals Downtown en wilde hij ook dat je als homo in Amsterdam gedurende 24 uur ergens onderdak kon zijn. Dit laatste kwam voort uit het feit dat hij zich in vreemde steden nogal eens verlaten voelde.
Downtown-April-Exit-Witz
Dit "24-uurs" plan zou als volgt worden uitgevoerd: naast Coffeeshop Downtown, waar men van 's ochtends tot in het begin van de avond terecht kon, werd in 1981 voor later op de avond het wereldberoemd geworden gaycafé
April geopend.
Om te kunnen overnachten volgde niet lang daarna The Witz, een pand met 18
self-catering appartementen in de Nicolaas Witsenstraat nr. 2.
Het enige wat in deze reeks nog ontbrak was een discotheek om na sluitingstijd van de April de nacht door te kunnen dansen. Hiervoor hadden Guus en Frans al plannen gemaakt, en onder meer de naam April's Exit bedacht, maar door omstandigheden kon alleen Guus dit nog op het laatste moment verwezenlijken.
Amsterdam-Maastricht
Met het plan van Guus om een keten van Coffeeshops Downtown op te zetten werd een start gemaakt door de opening van een vestiging in Maastricht, de stad waar hij eerder al gewerkt had. Frans zag dit echter niet zo zitten, hij was bang dat de afstand te groot zou zijn om zo'n zaak goed te kunnen runnen.
Dat zou inderdaad het geval blijken, maar achteraf leverde de connectie Amsterdam-Maastricht toch een krachtige culturele impuls op. Via het door Guus' partner Gerritjan Deunk bedachte
Downtown Magazine werd de Bourgondische levenssfeer op gebieden als mode, kunst, vormgeving en cultuur ook in Amsterdam letterlijk aan de man gebracht.
Downtownposter
Een ander doorslaand succes uit die begintijd was de Downtownposter. Deze werd eind 1979 door de destijds befaamde kunstenares Milou Hermus als reclamestunt voor Coffeeshop Downtown gemaakt.
Op deze poster in de voor haar zo kenmerkende stijl zijn links medewerker Frank Mik en rechts een uitdagend liggende, maar onbekende vrouwspersoon afgebeeld.
In het midden staat links Guus Silverentand en zit rechts Frans Monsma. Met het oog op de verkoop werd uiteindelijk echter besloten hen niet helemaal levensecht af te beelden:
De Downtown-poster van Milou Hermus uit 1979
met geheel links medewerker Frans Mik, linksmidden
Guus Silverentand en rechtsmidden Frans Monsma
(klik erop voor een vergroting!)
Guus (rechts) staande voor de Downtownposter
in Coffeeshop Downtown, mei 1980
(foto: Studio FSR/Riejo)
Café April
Nadat Guus zijn Coffeeshop Downtown in Maastricht had verwezenlijkt, wilde Frans een echt café, waar dus, anders dan in Downtown, ook alcohol geschonken mocht worden. Dit keer aarzelde Guus, maar Frans hield stug vol en kreeg met hulp van de heer Brusselers het benodigde geld bij elkaar.
Nadat het spraakmakende nieuwe interieur klaar was, kon in juni 1981 de
April geopend worden. Net als bij Downtown stond ook bij deze zaak de openheid voorop: iedereen moest zich er kunnen thuisvoelen. Het werd het eerste openlijke homocafé dat tot 's avonds laat open was.
Het succes van de zaak werd voorts bepaald door het voor die tijd ongekend moderne interieur, waarbij de eilandbar naar ontwerp van Guus geheel op maat gemaakt was. Al meteen werd de April voor homo's hét bruisende middelpunt, niet alleen van de Reguliersdwarsstraat, maar ook van de stad en zodoende in niet geringe mate bijdroeg aan de status van Amsterdam als Gay Capital.
Feesten
Voor Downtown en April werden door Guus en zijn vrienden grootse feesten en spectaculaire decoraties bedacht. Vaak werden deze concepten in de April in het groot en in Downtown in het klein uitgevoerd. Over de kosten en de moeite zei Guus in 1982 in het horecavakblad Missets Horeca:
"Kostbaar, al die publiciteit voor de bedrijven? Nou, dat valt best mee. De zaken gaan goed, dus kan het er wel af en we hoeven immers niet te adverteren. De prijzen hoeven er echt niet voor omhoog. Bovendien hebben mijn compagnon en ik toen we begonnen gezegd: hard werken is best, maar wèl met plezier. Niet per se om er rijk aan te worden. Er zijn al te veel mensen in de horeca puur bezig geweest met zakken vullen."
Guus Silverentand (onder) en Gerritjan Deunk (rechts) tijdens
het gecostumeerde Gone With The Wind Gala in 1981
Betrokken
Maar het ging Guus Silverentand niet alleen om het plezier. Hij was ook altijd zeer betrokken, bij zijn familie, bij vriendschappen en bij problemen van anderen. Zo had hij bijvoorbeeld oog voor de nood die zich aandiende toen de nieuwe en toen nog zeer dodelijke AIDS in Amsterdam om zich heen greep.
Om daar iets tegen te doen werden in de April voorlichtings- avonden over aids georganiseerd en werd in 1985 vanuit Downtown en April zelfs het eerste aidsbenefietfeest van ons land georganiseerd. Menigeen vond dit nogal ongezellig, maar dat hield Guus niet tegen.
Switchboard
Een ander initiatief dat van betrokkenheid getuigde was de oprichting, naar Amerikaans voorbeeld, van het Gay & Lesbian Switchboard Nederland, waarvan het eerste gesprek op 26 maart 1986 plaatsvond.
Het Switchboard is een nog steeds bestaande telefonische informatie- en hulplijn voor homo's en lesbiënnes en was aanvankelijk gevestigd in een keldertje van de appartementen van The Witz.
Dit initiatief bleek duidelijk in een behoefte te voorzien en zo kwam er in 2000 ook een eigen website met homo-informatie. In 2004 ging het Gay & Lesbian Switchboard samen met de Schorer Helpdesk.
Advertentie van het Gay & Lesbian Switchboard
in homomaandblad GA, september 1988
Discotheek
Nadat in het kader van het "24-uursplan" van Guus reeds Downtown, April en The Witz gerealiseerd waren, ontbrak uiteindelijk alleen nog een eigen discotheek. Tegen het midden van de jaren '80 hadden Frans en Guus hiervoor al de naam
April's Exit bedacht en was er ook al een pand gevonden: namelijk dat op nummer
49 even verderop in de straat, waar lange tijd restaurant La Margarita Caribbean zat.
Dit pand was net als dat van Coffeeshop Downtown eigendom van Erik de Licht, die ook bereid was het voor de nieuwe disco te verhuren. Een echte discotheek moest het overigens niet worden, meer een beetje betere nachtclub voor nichten met lekkere muziek waarop gedanst kon worden.
Aids
De tekeningen voor April's Exit waren ook al klaar, toen het noodlot toesloeg: Guus werd getroffen door aids. Nota bene bij aidstesten die vanuit de April werden aangeboden kreeg hij deze boodschap te horen. Hij vertelde echter maar aan weinigen dat hij deze ziekte had, vele goede vrienden hoorden het pas jaren later.
Vanwege het nog ontbreken van goede medicijnen was aids in die tijd nog dodelijk en verliep het ziekteproces vrij snel. Hierdoor was Guus vaak niet in staat om te werken. Voor Frans werd het runnen van Downtown en April daardoor teveel en werd besloten om de zaken te verkopen.
Verkoop
Eerst werd Downtown verkocht en midden 1986 ook de April, deze laatste aan de Groningse horeca-ondernemer
Sjoerd Kooistra. Frans vertrok daarna naar het buitenland. Guus bleef nog wel in de April werken, maar nu in dienst van Kooistra. Hij runde de zaak toen verder samen met Louis Röst, die eerst zijn leerling was geweest en nu Kooistra's compagnon was geworden.
Florine Muije en Guus Silverentand bij het diner
voor de Amsterdamse homohoreca-ondernemers
in L'Entrée op 13 januari 1988
(foto: GA Magazine)
L'Entrée
Het plan voor April's Exit kreeg ook een andere wending, toen Kooistra het sjieke restaurant
L'Entrée op nummer 42 kocht. Guus heeft toen eerst nog korte tijd dit restaurant gerund. Samen met Louis Röst en homomaandblad GA organiseerde hier op 13 januari 1988 een groot nieuwjaarsdiner waarop voor het eerst sinds 1974 weer bijna alle homohoreca-ondernemers van Amsterdam aanwezig waren:
Reportage van het Nieuwsjaarsdiner in L'Entrée
(uit: GA, A Monthly Gay Magazine, febr. 1988)
Klik erop voor een vergroting!
In het vervolg daarop maakten 15 ondernemers het plan tot de oprichting van de Gay Business Association, maar daar kwam het toen nog niet van. Mede op initiatief van
Frans Monsma zou pas in 1995 de nog steeds bestaande Gay Business Amsterdam (GBA) worden opgericht.
Twee dagen na het nieuwjaarsdiner werd restaurant L'Entrée echter gesloten en verbouwd tot Societé L'Entrée: een moderne danscafé-bar, waarbij de oude sfeer wel behouden bleef.
April's Exit
Societé L'Entrée was echter geen succes en zodoende werd al een paar dagen later besloten deze ruimte dan maar weer te verbouwen en hier April's Exit te vestigen, in plaats van in het geplande pand aan de overkant.
Aldus geschiedde en zo konden Guus en Louis in maart 1988 hun nieuwe discotheek openen. Het logo hiervoor was, uiteraard, weer ontworpen door Guus' goede vriend
Gerritjan Deunk:
Guus heeft daarna nog korte tijd in de
Exit kunnen werken, want hij liet zich door zijn ziekte niet uit het veld slaan. Hij ging er zelfs nogal vrolijk mee om, wat voor zijn vrienden niet altijd even makkelijk was en een dubbel gevoel gaf. Guus ging echter resoluut door tot het bittere eind. Precies zoals hij gewild had overleed hij thuis, op 18 november 1988 op de veel te jonge leeftijd van 40 jaar.
Uitvaart
Na gelegenheid tot afscheid nemen werd Guus Silverentand op 22 november in crematorium Westgaarde gecremeerd. Daarbij werd gesproken door pastor Sieds Prins en namens de familie door zijn broer Elbert. Hun teksten werden afgedrukt in een herinneringsboekje, dat door Gerritjan Deunk was samengesteld. Daarop waren ook twee door hem gemaakte foto's van Guus uit 1972 en 1975 te zien:
Voor- en achterkant van het herinneringsboekje
Voorin het herinneringsboekje was ook een favoriete tekst van Guus afgedrukt, namelijk die van het lied "All By Myself" van de Amerikaanse singer-songwriter Eric Carmen uit 1976:
All By Myself door Eric Carmen
Links
- Portret van Guus op
www.hiv-aidsmonument.nl
- Gay & Lesbian Switchboard:
www.switchboard.nl
- Aids Fonds:
www.aidsfonds.nl
- Bericht over
25 jaar Gay & Lesbian Switchboard
Artikelen
-
De Reguliersdwarsstraat - Amsterdams nieuwe moderne uitgaanscentrum, in: Missets Horeca, jrg. 30 (1982), nr. 48 (3 dec.)
-
Reguliersdwars op drift, in: GA, A monthly gay magazine, nr 27, april 1988, p.51.
-
De 'April' heeft een vervolg gekregen, in: Gay Amsterdam, nr. 29, juni 1988, p. 20-21.
-
In Memoriam Guus Silverentand (39), in: GAY Krant, nr 120, 3 december 1988, p. 16.
-
Guus Silverentand overleden, in: Gay Amsterdam, nr 35, december 1988, p. 17.