---

36 op de Schaal van Richter

 



36 op de Schaal van Richter, of kortweg Richter, was één van de meest spraakmakende discotheken uit de jaren '80 en '90, waar naast kunstenaars en criminelen ook vele bekende Nederlanders kwamen.

---

Opening

Richter werd op zondag 31 januari 1982 geopend door de compagnons Rob Leistikow en Tjalle Kymmell.* Een klein jaar eerder waren zij een paar panden verderop, aan de Reguliersdwarsstraat 40, al het trendy café Oblomow begonnen.

Oblomow had echter slechts een dagvergunning en mocht daarom doordeweeks maar tot 1.00 uur open blijven. Leistikow en Kymmell wilden toen een nieuwe zaak erbij, voor de gasten die na 1.00 uur nog geld over hadden en de volgende morgen niet vroeg op hoefden te staan.

Dat werd dus discotheek Richter, die geopend werd in een groot oud pand dat waarschijnlijk begin 18e eeuw gebouwd was als koetshuis met opslag en dienstwoning voor het erachter gelegen grachtenhuis aan de Herengracht nr. 487.

De openingstijden van de nieuwe club waren woensdag t/m zondag van 22.00 - 4.00 uur en op vrijdag en zaterdag tot 5.00 uur. De zaak had een capaciteit van 500 tot 600 man en de toegangsprijs bedroeg 10,- gulden.

Naam en interieur

De merkwaardige naam '36 op de Schaal van Richter' is een combinatie van het huisnummer (36) en de schaal van Richter, waarop aardbevingen worden gemeten. Het maximum op deze schaal is 12, dus 36 op de schaal van Richter zou een ongekend zware aardschok van apocalyptische omvang zijn geweest.

Het was de tijd van de Koude Oorlog en het idee achter de naam was dat de (atoom)bom zou zijn gevallen en dat zo ongeveer alleen deze zaak nog overeind stond. Het interieur was dan ook dienovereenkomstig: met 'scheuren' in de muren en in de bar, gebarsten spiegels, afgebroken trapleuningen, enzovoorts.

Op de begane grond was een grote dansvloer en een grote bar. Vanaf de bovenverdieping kon men via grote balkonachtige gaten in de vloer naar beneden kijken, zoals de foto hiernaast laat zien. Ter decoratie waren er ook nog ornamenten in Lodewijk XIV-stijl en een muurschildering van Jeroen Henneman. Dit bijzondere interieur was ontworpen door architectenbureau De Vries en Sas (later De Vries Bouma).

Aan de voorkant van de bovenverdieping bevond zich een cocktailbar, die aanvankelijk net zo ingericht was als café Chez Nelly dat Gert-Jan Dröge van 1976 t/m 1980 in de Bethaniëndwarsstraat 13 gerund had.* Later kreeg de cocktailbar van Richter een make-over door Peter Giele van de RoXY en Ronald Hooft voorzag hem op zijn beurt van zwarte varkentjes in leren tuigjes.

Publiek

Voor het runnen van de nieuwe club werd Gert-Jan Dröge aangesteld als creatief manager. Met alle mensen die hij nog kende van zijn populaire café Chez Nelly, wist hij ook van Richter "in no time the hottest place in town" te maken.

Aanvankelijk was Richter bedoeld als een besloten sociëteit met een wat exclusiever karakter, maar al gauw werd het een discotheek voor een zeer gevarieerd en trendy publiek. In de Richter kwam jong en oud, hetero en homo, bekende en onbekende Nederlanders, knoeiers en kunstenaars, braverikken en criminelen. De zaak was tegelijk de "huiskamer van Amsterdam" en de "coketent van Nederland".

Zo kwamen er bijvoorbeeld de nodige onderwereldfiguren, zoals Sam Klepper en Klaas Bruinsma. Ook de Hell's Angels waren vaste gasten, die op dinsdag, na hun eigen avond in "Angel's Place" naar Richter kwamen, dat daardoor de bijnaam "The other place" kreeg. Vooral met de vice-president van de Hell's Angels, Tony Macaroni, was er een goed contact, waardoor er in Richter eigenlijk nooit problemen waren.



Ook talrijke bekende Nederlanders, zoals de Dolly Dots, Johnny Kraaijkamp en naar verluidt zelfs een keer prins Willem-Alexander bezochten Richter, net als buitenlandse sterren onder wie Michael Jackson, de Rolling Stones, Liza Minelli en Frank Sinatra.

Het personeel van Richter was gekleed in shirts waarop een gedicht stond gedrukt. Eerst was dat het gedicht waarmee Remco Campert de zaak op 31 januari 1982 had geopend, daarna zou elke maand een andere schrijver of dichter de tekst verzorgen. Na een jaar moesten alle bijdragen in een bundel worden afgedrukt.*

In de beginjaren ging het personeel zelf na sluitingstijd vaak nog even door naar clubs als Mazzo aan de Rozengracht 114 en Odeon aan het Singel 460, café C66 aan Lange Leidsedwarsstraat 64-66 of de nachtkroeg Falcon Crest.


Drugs

Zoals in de jaren '80 gebruikelijk werd er ook in Richter de nodige drugs gebruikt. Het personeel begon zelfs geleidelijk aan daarin te dealen, wat steeds grotere vormen aannam en niet onopgemerkt bleef. Wegens deze voortdurende aanwezigheid van hard drugs, werd 36 op de Schaal van Richter op dinsdag 28 april 1987 op last van burgemeester Van Thijn dichtgespijkerd:




Stamgast Herman Brood maakte toen bij wijze van ludiek protest een schildering op de houten platen met de dubbelzinnige tekst: "Je weet niet wat er aan je neus voorbijgegaan is". Voor de talkshow RUR moest (tijdelijk) een andere locatie gezocht worden.

Na een maand kon de zaak weer open, zij het onder de voorwaarden dat er een toiletjuffrouw kwam voor toezicht op de toiletten en er in de zaak zelf spiegels werden geplaatst, zodat het personeel daarmee een goed zicht op de bezoekers zou kunnen houden.

Kunst

Er waren ook regelmatig exposities van moderne kunst, hoofdzakelijk schilderijen of fotografisch werk. Zo exposeerde in 1988 bijvoorbeeld de Amsterdamse beeldend kunstenaar George Heidweiller in Richter.

Tattookoning Henk Schiffmacher (alias Hanky Panky) was ook een regelmatig geziene gast van de club. In 1994 maakte hij speciaal voor Richter de onderstaande kleurenlitho, die in een oplage van 100 persoonlijk gesigneerde exemplaren vervaardigd werd.




Een andere frequente bezoeker van Richter was de extravagante kunstenaar Herman Brood (1946-2001). Hij had de gewoonte om steeds achter op de bierviltjes te tekenen. Dat viel de eigenaar op en die stelde Brood in 1985 voor om te gaan exposeren, niet op het kleine formaat van de viltjes, maar op grotere doeken.

Dat was Brood niet gewend, maar hij begon er aan en exposeerde voor de eerste keer, waarna zijn werken steeds groter zouden worden. Brood leerde in Richter ook Xandra Jansen kennen, met wie hij in 1985 trouwde. Zij was een nichtje van manager Gert-Jan Dröge, die haar direct na de opening vanuit Breda naar Amsterdan had gehaald om als bardame in de nieuwe club te werken.




HYPE Megazin

Veel grafische ontwerpen voor Richter werden gemaakt door Henk Fischer, die beter bekend was onder zijn bijnaam Henkie Hype. Die naam kreeg hij door het tijdschrift dat hij in 1990 lanceerde: HYPE Megazin. Dit was een artistiek blad dat twee keer per jaar uitkwam en alleen kunstzinnige foto's, grafisch werk en enkele toepasselijke advertenties bevatte.

Het HYPE Megazin had hiermee bijna exact dezelfde formule als het precies tien jaar eerder vanuit Coffeeshop Downtown gelanceerde Downtown Magazine. Ook dat was een exclusief en überhip tijdschrift met bijna alleen kunstzinnige visuele inhoud.




Henk Fischer vertelde in 1995 over HYPE: "Mijn doelstelling is om startende mensen te laten exposeren, hun werk uitgedrukt in beeld over te brengen aan het publiek. Hype is eigenlijk een portfolio waarin ik vormgevers (ontwerpers, fotografen) presenteer aan vormnemers. Op die manier hype ik mensen, breng ze in de aandacht op een overdadige manier."

Fischer hield HYPE Megazin bewust klein: hij deed bijna al het werk zelf en de oplage van nummer 11 was 6146 exemplaren. De nummers kostten aanvankelijk slechts 5 gulden en later 7,50. In totaal verschenen er waarschijnlijk maar 12 nummers, de laatste in het voorjaar van 1996.

In 1993 werd een speciale editie onder de naam Loveball '94 uitgebracht, waarvan de opbrengst naar het Aids Fonds ging. Van elke editie van HYPE Megazin werd telkens 1 exemplaar wereldwijd verspreid, van Japan tot de VS, en elk nieuw nummer werd gepresenteerd tijdens een feest in Richter, een zogeheten Hypening.

Entertainment

Richter had eigen clubavonden van donderdag tot en met zondag. Later hadden veel clubs dat niet meer, de in 1988 geopende discotheek Escape aan het Rembrandtplein was bijvoorbeeld één van de eersten die alleen nog door anderen georganiseerde avonden had.

Vanaf de opening in januari 1982 tot mei 1985 was Pieter Franssen de DJ, zo ook tijdens RUR, de dinsdagavonden met Jeroen Pauw en de Hells Angels-avonden. Andere bekende DJ's waren onder meer Dimitri, Marcello, Graham B, en Martijn Krabbé. Dimitri draaide eerst op vrijdag en zaterdag in Richter, maar stapte op een gegeven moment over naar de RoXY. In Richter kwam hij toen op de woensdagavond draaien, wat daardoor de drukste dag van de week werd.

DJ Eng-Bo Kho, die eerder in RoXY aan het Singel, in De Waakzaamheid in Koog a/d Zaan en in Danscafé Havana in de Reguliersdwarsstraat had gestaan, draaide na 1993 ook geruime tijd in Richter. Samen met Eddy de Clercq was hij één van degenen die eind jaren '80 de House-muziek in Nederland introduceerden.



RUR

Voor de zondagmiddag wilde Gert-Jan Dröge eens iets anders organiseren dan het geijkte live jazzoptreden. Het werd een talkshow die hij liet presenteren door zijn vroegere barman uit de Chez Nelly, Jan Lenferink. Voor een publiek van zo'n 150 man, ontving en interviewde deze telkens drie gasten uit de wereld van kunst, cultuur, seks en wetenschap.

Deze talkshow was zo'n succes dat er werd gezocht naar een omroep die het op TV wilde uitzenden. Dat werd Veronica, die er onder de titel RUR (Rechtstreeks uit Richter) de eerste late night talk show op de Nederlandse televisie van maakte. Het werd in deze vorm van 1983 t/m 1988 door Gert-Jan Dröge geproduceerd.




Na 1988 ging Jan Lenferink zelfstandig met RUR verder en werd het uitgezonden vanuit zijn eigen café Royal in de Gravenstraat 24. De naam RUR werd toen de afkorting van Rechtstreeks Uit Royal. Later werd RUR opgenomen in club RoXY en in Studio Plantage en uitgezonden door RTL4 en later door SBS6.

Gert-Jan Dröge was kort daarna ook bij Richter weggegaan om in 1990 zelf een TV-programma te gaan presenteren: het niet minder fameus geworden Glamourland.




Wasteland

Op 28 mei 1994 vond in Richter voor het eerst de shockerend extravagante fetish-party Wasteland plaats, die door zo'n 500 mensen bezocht werd. Totaan de sluiting van de zaak volgden nog vier edities op de laatste vrijdag in juli.

Deze feesten werden door Johnny Schwartzmann en/of Matty Tuinstra georganiseerd om de ondergrondse fetish-scene in de openbaarheid te brengen. Discotheek Richter werd daarvoor via een loopbrug over de straat verbonden met de tegenoverliggende café-dancing Blitz:




Vanuit Richter kon men via een trappetje, dat voor het middelste raam op de eerste etage geplaatst was, op de brug komen om zo over de straat heen door te lopen naar Blitz.

Zonder enige gene vertoonden de feestgangers zich hier in hun leren, rubberen of latex outfits, aanvankelijk alleen een beetje keuvelend, maar toen er een drumband de straat in kwam verwikkelde men zich op de loopbrug in allerhande seksuele activiteiten, wat opgezweept door de menigte beneden op straat, in een complete orgie eindigde.*




Een vrouw die op de brug in een obscene pose werd gefotografeerd zag zichzelf vervolgens terug in het tijdschrift Nieuwe Revu, in een artikel getiteld "Sex. Het jaar waarin alles kan". De vrouw wist deze publicatie te voorkomen via een rechtszaak, waaruit de algemene regel ontstond dat het aan de geportretteerde is om aan te tonen dat hij een redelijk belang heeft om een publicatie tegen te houden.*

Na de sluiting van Richter werd Wasteland verplaatst naar de Nieuwezijds Voorburgwal en via de Amsterdamse Studio's, North Sea Venue en Powerzone, kreeg het feest in 2007 een vaste plek in de Hemkade in Zaandam.



10-jarig jubileum

Op donderdag 6 februari 1992 werd het 10-jarig jubileum van Richter gevierd met een benefietavond waarvoor 100 kaarten a 50,- gulden waren verkocht, bedoeld voor een project voor zwerfkinderen in Rio de Janeiro. Ook artiesten als Hans en Candy Dulfer, Herman Brood en Golden Earring traden kosteloos op. De zoon van acteur Peter Faber was een van de DJ's.

Tot de gasten behoorden onder andere Aad Veldhoen, Tonia Schneider, Ben Markx III, enkele Hell's Angels en "een buslading gezapige, vroegoude veertigers uit Ibiza" aldus de verslaggever van Het Parool. Nadat alle gasten gearriveerd waren gaf eigenaar Tjalle Kymmell het woord aan Jan Lenferink en Gert-Jan Dröge voor komische sketch:

Sluiting

Het laatste weekend van Richter was waarschijnlijk dat van vrijdag 11 en zaterdag 12 juli 1997.* Daarna werd de zaak overgenomen door de Groningse horeca-ondernemer Sjoerd Kooistra, die er al in 1988 een optie op had genomen. Na enig getrouwtrek over de koopsom werd Richter uiteindelijk voor een kleine 1 miljoen gulden eigendom van Kooistra.

Als discotheek was Richter aardig aan z'n end, dus werd het eerst een gewoon café genaamd "De Rechter" en vervolgens moest het onder de naam Club Havana een aanvulling worden op Danscafé Havana. Ook dit werd geen succes, zodat Kooistra de zaak in augustus 1998 liet sluiten om hem in juni 1999 als gaycafé Pub Soho weer te heropenen.


> Lees ook het verhaal van bezoeker Martin


 

Links

- Social media: Facebook
- Wikipedia: Richter (discotheek)
- Kunstenaars:
    - Herman Brood: www.brood.nl & www.hermanbrood.nl
    - George Heidweiller: www.georgeheidweiller.nl
- HP De Tijd: Het raadsel Gert-Jan Dröge
- NRC: Te bloot, te commercieel, te mannelijk, te wit. Waar staat de Pride na 25 jaar?
- RUR: Wikipedia - Beeld en Geluid Wiki
- Wasteland:
    - Homepage: www.wasteland.nl
    - Revu: Twintig jaar seks, bloed en latex

Literatuur

- De Reguliersdwarsstraat - Amsterdams nieuwe moderne uitgaanscentrum, in: Missets Horeca, jrg. 30 (1982), nr. 48 (3 dec.)
- Patrick Meershoek, Alle dagen feest, in: PS van de Week, 25 juli 2009, p. 8-15.
- Kluun & Hans van der Beek, Aan de Amsterdamse Nachten, Amsterdam 2011, p. 206-207.

 

Reguliers.net © 2007/2020
Disclaimer/Cookies
Contact

.